Podatki marynarskie: Konwencja MLI-informacja MF z 23.11.2018 oraz inne kwestie

Kancelaria przygotowała niniejszy artykuł chcąc wyjaśnić liczne pytania, wątpliwości i błędne przekonania marynarzy, które pojawiły się w toku dyskusji na tematy podatkowe lub w pytaniach kierowanych do Kancelarii. 

W trakcie przygotowania niniejszej publikacji Ministerstwo Finansów opublikowało, na swoich stronach www. w dniu 23.11.2018 roku dość zastanawiającą informację (odmienną w w stosunku do wcześniej udzielanych informacji) w kwestii obowiązywania przepisów konwencji MLI i daty obowiązywania zmian w relacjach państw sygnatariuszy, które to państwa w roku 2018 ratyfikowały konwencję MLI. Niektórzy marynarze odebrali ten komunikat MF bardzo pozytywnie , gdyż z informacji MF wynika , że zmiany dotyczące m.in. Wielkiej Brytanii, Nowej Zelandii i Japonii w zakresie rozliczania dochodów z pracy  najemnej mają obowiązywać dopiero od 2020 roku. Na samym wstępie chcielibyśmy podkreślić, iż należy podchodzić z bardzo dużą dozą ostrożności do tej informacji, co uzasadnimy poniżej. 

Wszyscy marynarze mają składać zeznania roczne za 2019 i wpłacać zaliczki na poczet podatku PIT?

Na przestrzeni ostatnich miesięcy wielu marynarzy zgłosiło się do Kancelarii z pytaniami w zakresie obowiązku składania zeznań podatkowych w Polsce przez wszystkich marynarzy. Wskazać należy, iż żaden z przepisów, które mają wejść w życie od 2019 roku nie nakłada takiego obowiązku na wszystkich marynarzy. Obowiązek ten powstaje tylko wtedy, gdy marynarz:

1) Ma obowiązek opłacania podatku w Polsce z uwagi na ich miejsce zamieszkania np. praca na rzecz armatora z faktycznym zarządem w Kanadzie, 

2) jest objęty metodą proporcjonalnego zaliczenia i mają prawo skorzystać z ulgi abolicyjnej np. praca na rzecz armatora z faktycznym zarządem w Singapurze,

3) uzyskuje inne dochody opodatkowane w Polsce na zasadach ogólnych np. wcześniejsza emerytura.

Z uwagi na powyższe marynarze pracujący w korzystnych podatkowo modelach zatrudnienia w dalszym ciągu nie będą objęci obowiązkiem składania PIT w Polsce. W związku z powyższym obowiązek zapłaty zaliczki na poczet PIT pojawia się w przypadkach opisanych w pkt.1 i pkt.2 powyżej. Niemniej jednak należy pamiętać, iż w sytuacji objęcia ulgą abolicyjną (pkt.2) marynarz może ograniczyć pobór zaliczek poprzez złożenie wniosku o ograniczenie poboru zaliczek. 

Marynarz, który uzyska równoległy dochód opodatkowany w Polsce do dochodu objętego metodą wyłączenia z progresją musi opodatkować dochód zagraniczny?

Wskazać należy, iż nie funkcjonuje żaden przepis w Polsce, który nakładałby na marynarza obowiązek zapłaty podatku od dochodu zagranicznego objętego metodą wyłączenia z progresją w takim przypadku. Metoda wyłączenia z progresją polega na tym, że jeżeli osoba mająca miejsce zamieszkania w Polsce osiąga przychody, który stosownie do postanowień danej umowy podlega opodatkowaniu w państwie faktycznego zarządu armatora, wówczas Polska, wyłączy te przychody spod opodatkowania, może jednak przy ustalaniu podatku od pozostałego dochodu albo pozostałego majątku tej osoby zastosować stawkę podatkową która zostałaby zastosowana, gdyby te przychody nie zostały wyłączone spod opodatkowania.

Powyższa regulacja skutkuje tym, iż jeżeli pracownik (marynarz) osiągnie dochody, które zgodnie z przepisami Umowy powinny być opodatkowane na terytorium danego państwa, nie będzie miał obowiązku wykazywania tych dochodów do opodatkowania w Polsce. Jedynie w sytuacji, gdy pracownik (marynarz) osiągnie także inne dochody na terytorium Polski, np. z umowy zlecenia, powinien – dla celów ustalenia stopy procentowej służącej do obliczenia kwoty podatku – zsumować dochody osiągnięte poza granicami Polski z dochodami z terytorium Polski. 

Urząd skarbowy może zablokować marynarzowi rachunek bankowy zaraz po otrzymaniu wezwania?

Nic bardziej błędnego, gdyż organy podatkowe, które obecnie lawinowo wzywają marynarzy do korekty zeznań rocznych z lat 2014-2017, w reakcji na informację od obcych administracji skarbowych o dochodach marynarza (Wielka Brytania, Dania, Norwegia itd.) lub w związku wyjaśnieniem źródeł poczynionych wydatków w latach wcześniejszych, dokonują tych działań w zakresie czynności sprawdzających. Zgodnie z art. 272 Ordynacji postępowanie sprawdzające ma na celu sprawdzenie terminowości składania oraz formalnej poprawności deklaracji lub terminowości wpłacania zadeklarowanych podatków (także pobieranych przez płatników oraz inkasentów), a także ustalenie stanu faktycznego w zakresie niezbędnym do stwierdzenia zgodności z przedstawionymi dokumentami. Czynności sprawdzające dotyczą również weryfikacji danych i dokumentów dotyczących rejestracji podatkowej, a także weryfikacji poniesionych wydatków i uzyskanych przychodów (dochodów) opodatkowanych lub nieopodatkowanych, w zakresie niezbędnym do ujawnienia podstawy opodatkowania związanej z przychodami nieznajdującymi pokrycia w ujawnionych źródłach lub przychodach ze źródeł nieujawnionych.

Z uwagi na powyższe organ podatkowy, który w tym trybie dokonuje weryfikacji podatnika nie ma podstaw do zajęcia rachunku bankowego podatnika lub innych składników majątkowych, które są jego własnością.

Na marginesie należy zaznaczyć, iż ww. postępowanie organu kończy się z reguły podpisaniem protokołem czynności, który następnie powinien zostać zarchiwizowany w aktach podatnika. Z reguły organy nie praktykują przekazywania takiego protokołu podatnikowi, bowiem jest to dokument wyłącznie informacyjny, który nie jest decyzją, od której podatnik mógłby się ewentualnie odwołać. Większość tych postępowań kończy się lakoniczną informacją ze strony organu podatkowego, iż nie znalazł on żadnych nieprawidłowości lub podstaw do wszczęcia czynności kontrolnych. 

Dalsze próby podważania ulgi abolicyjnej przez niektóre organy podatkowe

Jak wielokrotnie wskazywaliśmy, Ministerstwo Finansów w dniu 31.10.2016 roku (numer interpretacji: DD10.8201. 1.2016.GOJ) wydało interpretację ogólną, w której wyjaśniono bardzo ważną dla marynarzy kwestię rozliczania zagranicznych dochodów uzyskiwanych przez polskich marynarzy przy zastosowaniu ulgi abolicyjnej. 

Minister Finansów chcąc rozwiać wątpliwości interpretacyjne dotyczące ulgi abolicyjnej wprost stwierdził w opisywanej interpretacji, iż polski marynarz uzyskujący przychody z innego państwa, który zgodnie z umową o unikaniu podwójnego opodatkowania może być opodatkowany w drugim państwie, ale faktycznie został zwolniony (brak zapłaty podatku zagranicą) i do tego przychodu znajdzie zastosowanie metoda proporcjonalnego odliczenia, jest uprawniony do rozliczenia się w Polsce na zasadach określonych w art. 27 ust. 9 i 9a ustawy o PIT (metoda proporcjonalnego zaliczenia).  

Z uwagi na powyższemu podatnikowi przysługuje prawo do ulgi abolicyjnej na zasadach określonych w tym przepisie, tak więc bez względu na to czy podatek został faktycznie zapłacony zagranicą czy też nie.

Pomimo, obowiązywania ww. ogólnej interpretacji ponad 2 lata oraz posiadania przez marynarzy indywidulanych interpretacji przepisów prawa podatkowego (interpretacji w tej sprawie są już setki) w tym roku organy podatkowe w obrębie Izby Skarbowej w Gdańsku zaczęły, od kilku tygodni, wzywać marynarzy do korekty wcześniej złożonych zeznań podatkowych z uwagi na nieprawidłowe zastosowanie ulgi abolicyjnej w przypadku Norwegii lub Singapuru, gdyż nie został zapłacony podatek zagranicą (sic!) np. wezwania z US Lębork lub US Słupsk. Z informacji, które zostały uzyskane przez Kancelarię wynika, iż Izba Skarbowa w Gdańsku w dalszym ciągu będzie próbowała podważać prawo do ulgi abolicyjnej w przypadku braku zapłaty podatku zagranicą przez marynarza, co jest zaskakującym stanowiskiem, bowiem jest ono całkowicie sprzeczne z oficjalną i wiążącą organy podatkowe ogólną interpretacja Ministerstwa Finansów. 

Na tym etapie Kancelaria wniosła wiele pism w reakcji na wezwania marynarzy. Obecnie czekamy na stanowiska organów w tych sprawach. Niestety kolejne wezwania napływają do marynarzy w zakresie zastosowania ulgi w zeznaniach rocznych w latach 2014-2017. 

Na marginesie należy zauważyć, iż na tym etapie nie pojawiły się żadne nowe projekty ograniczające możliwość zastosowania ulgi abolicyjnej dla marynarze lub usuwające ją z ustawy o PIT.

Informacja Ministerstwa Finansów z dnia 23.11.2018 roku dotycząca Konwencji MLI

Informacja ze strony Ministerstwa Finansów, która została opublikowana dnia 23.11.2018 roku (https://www.finanse.mf.gov.pl/abc-podatkow/umowy-miedzynarodowe/konwencja-mli) wskazuje, iż Ministerstwo uznaje, że Konwencja MLI co do dochodów opodatkowanych u źródła zaczyna obowiązywać w relacji do państw, które ratyfikowały tę konwencję w 2018 roku od 01.01.2019 roku, a co do pozostałych dochodów (w tym z pracy najemnej) dopiero od 01.01.2020 roku z wyłączeniem Austrii i Słowenii, gdyż w tym przypadku będzie 01.01.2019 r.

Ta  kwestia była i nadal jest przedmiotem analizy i weryfikacji przez Kancelarię od ponad pół roku. Organy podatkowe na początku 2018 roku błędnie informowały podatników, iż Konwencja MLI, gdy tylko Polska ją ratyfikuje, będzie modyfikowała postanowienia umów ze wszystkimi państwa, które ją sygnowały nawet wtedy, gdy państwa te jej nie ratyfikują. Sprawę wyjaśniliśmy zarówno z Ministerstwem Finansów jak i otrzymaliśmy potwierdzenie z OECD, iż taka interpretacja nie jest prawidłowa. Z uzyskanych informacji z MF wynikało jasno, iż w przypadku ratyfikacji przez dane państwo Konwencji MLI do końca września 2018 roku zmiany w rozliczeniach z tym państwem będą obowiązywać z w relacji z Polską od 01.01.2019 roku.

Zresztą do takich wniosków można było dojść analizując samą Konwencję MLI. Jak z przytoczonej informacji MF wynika, od 23.11.2018 r Ministerstw prezentuje inne stanowisko.

Na kanwie tych rewelacji skontaktowaliśmy się z Ministerstwem Finansów, żaden z działów Ministerstwa Finansów, nie był w stanie określić prawnego charakteru komunikatów zamieszczanych na stronie Ministerstwa.

Jednakże analogicznie do informacji zamieszczonej na stronie Ministerstwa Zdrowia, można wnioskować, iż w kwestii komunikatów i ich mocy wiążącej dla podatników punktem wyjścia do tych rozważań musi być stwierdzenie, że Konstytucja jednoznacznie wskazuje, iż: „Źródłami powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej są: Konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe oraz rozporządzenia” (art. 87 ust. 1 Konstytucji). Tym samym komunikaty zawarte na stronie Ministerstwa Finansów nie są źródłami prawa, co oznacza, że nie mogą ustalać wiążących dla podmiotów prawa (osób fizycznych, osób prawnych, instytucji i organów państwowych) norm.

W związku z powyższym należy zatem uznać, że wskazana w komunikatach interpretacja przepisów prawa czy informacja na temat rozumienia określonych problemów nie mają charakteru wiążącego, lecz oddają raczej intencje czy interpretację Ministerstwa.

Podsumowując, komunikaty zamieszczane na stronie Ministerstwa Finansów nie mają prawnie określonego charakteru, a tym samym nie stanowią wiążących wytycznych dla organów podatkowych jak również dla samych podatników. W konsekwencji trzeba uznać, że mają one przede wszystkim charakter informacyjny (co choćby wynika z posłużenia się nazwą „komunikat”), a zawarte w nich treści nie są w żadnym zakresie wiążące.

Z uwagi na powyższe należy mieć na uwadze, iż każdy organ podatkowy w Polsce od 01.01.2019 roku może według własnego uznania interpretować przepisy dotyczące faktycznego obowiązywania Konwencji MLI i wynikających z nich zmian w rozliczeniach dla marynarzy m.in. do takich państw jak Wielka Brytania, Nowa Zelandia czy Japonia. 

W przypadku braku złożenia wniosku o ograniczenie poboru zaliczek w roku 2019 przez marynarzy zatrudnionych m.in. w Wielkiej Brytanii, Nowej Zelandii lub Japonii i późniejszego wezwania do wpłaty zaliczek przez dany organ wraz zaległymi odsetkami, marynarze nie będzie mógł powoływać się na ww. komunikat/informację MF (nie ma ona nawet żadnego oznaczenia!), gdyż informacja ta nie ma żadnego waloru „ochronnego” dla marynarza, a jak doskonale orientuje się wielu marynarzy, którzy wpłacili zaliczki w latach wcześniejszych ich odzyskanie może potrwać nawet kilka lat. 

Jakie działania należy podjąć w obliczu listopadowej Informacji MF?

W ocenie Kancelarii w obliczu ww. informacji MF, marynarz musi pozyskać „imienny” dokumenty, z którego będzie jasno wynikało, iż organ podatkowy właściwy przez jego miejsce zamieszkania podziela interpretację Ministerstwa Finansów zawartą w informacji z 23.11.2018 roku i nie będzie oczekiwał od marynarza wpłaty zaliczek na poczet podatku na poczet PIT w roku 2019 np. w związku z dochodami z Wielkiej Brytanii, Nowej Zelandii lub Japonii. 

W dalszym ciągu rekomendujemy marynarzom składanie wniosków o ograniczenie poboru zaliczek w roku 2019 w przypadku Wielkiej Brytanii, Nowej Zelandii, Japonii, gdyż w takiej sytuacji może dojść do dwóch scenariuszy:

1) W pierwszym przypadku, marynarz otrzyma decyzję umarzającą postępowanie w zakresie ograniczenia poboru zaliczek, gdyż US uzna, że przepisy te faktycznie wejdą w 2020 roku podzielając nieformalne stanowisko MF. W takim przypadku marynarz ma własną decyzję, z której wynika, iż chcąc dopełnić obowiązków wynikających z przepisów złożył wniosek o ograniczenie poboru zaliczek, w ocenie organu, przedwcześnie. Na wypadek późniejszego wezwania można jak najbardziej skutecznie powoływać się na taką decyzję. 

2) W drugim przypadku, marynarz otrzyma decyzję ograniczając pobór zaliczek lub odmawiającą ograniczenia poboru zaliczek tym samym rozpoczynając procedurę zgodnie wcześniejszym stanowiskiem MF, że przepisy dot. ww. państw wchodzą od 01.01.2019 roku.

Otrzymaliśmy również zapytania o ewentualne skierowanie wniosków o indywidualną interpretację w tym zakresie, ale będzie to możliwe dopiero w styczniu 2019 roku i czas oczekiwania na taką interpretację może być dłuższy niż przewidziane ustawowo 3 miesiące, a dla wielu marynarzy już w lutym 2019 roku może pojawić się obowiązek złożenia wniosku o ograniczenie poboru zaliczek. 

Na marginesie należy tylko przypomnieć, iż obecnie Izba Skarbowa w Gdańsku bezzasadnie wzywa marynarzy do zapłaty odsetek za niepłacone zaliczki w latach 2014-2017 roku w sytuacji, gdy marynarz nie złożył wniosku o ograniczenie poboru zaliczek lub US nie przychylił się do jego wniosku, ale również w przypadku, gdy marynarz uzyskał pozytywną decyzję ograniczającą pobór zaliczek. Takie wezwania są kierowane do marynarzy pomimo, iż marynarz skorzystał z ulgi abolicyjnej, a same zaliczki już wygasły – w takiej sprawie Kancelaria już wygrała sprawę w Naczelnym Sądzie Administracyjnym. 

Podsumowanie

Reasumując, marynarze muszą liczyć się z tym, iż w przyszłym roku może dojść do licznych rozbieżności interpretacyjnych, jeśli chodzi o Konwencję MLI, a w szczególności zakres i datę jej obowiązywania i faktycznego zastosowania. Organy podatkowe nie mają żadnego ustawowego obowiązku, żeby kierować się informacjami zawartymi na stronie MF, a informacja ta nie chroni podatnika. Co ciekawe organy podatkowe próbują postępować nawet wbrew przytoczonej powyżej Ogólnej Interpretacji MF 31.10.2016 roku (numer interpretacji: DD10.8201. 1.2016.GOJ) w zakresie zastosowania ulgi abolicyjnej, co wydaje się być zastanawiające biorąc pod uwagę obowiązujące przepisy podatkowe w Polsce. 

Marynarze muszą również pamiętać, iż wszelkie ustne informacje uzyskane z Krajowej Informacji podatkowej lub z Urzędów Skarbowych nie mają żadnego znaczenia w toku obrony ich interesów prawno-podatkowych, gdy organ podatkowy będzie ewentualnie forsował niekorzystną dla podatnika interpretację danych przepisów.

W celu zabezpieczenia interesu prawno-podatkowego marynarza oraz z uwagi na powyższej opisane kwestie, w dalszym rekomendujemy ciągu złożenie wniosków o ograniczenie poboru zaliczek w roku 2019 marynarzom zatrudnionym u armatorów brytyjskich, nowozelandzki i japońskich, gdyż w naszej ocenie jest to jedyna realna forma ochrony marynarza przed licznymi rozbieżnościami interpretacyjnymi, które funkcjonują w administracji skarbowej w Polsce. 

Tak jak wskazaliśmy powyżej nie wszyscy marynarze muszą składać w roku 2019 wnioski o ograniczenie poboru zaliczek lub zeznania roczne za rok 2019. 

W razie jakichkolwiek wątpliwości zapraszamy do kontaktu w celu wyjaśnienia wątpliwości lub analizy sytuacji podatkowej.