Exit tax, a branża morska

W sierpnia 2018 roku na stronie internetowej Rządowego Centrum Legislacji opublikowany został przygotowywany przez Ministerstwo Finansów projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy – Ordynacja podatkowa oraz o zmianie niektórych innych ustaw.

Projekt realizuje przepisy prawa unijnego zawartego w Dyrektywie Rady (Ue) 2016/1164 z dnia 12 lipca 2016 roku ustanawiającej przepisy mające na celu przeciwdziałanie praktykom unikania opodatkowania, które mają bezpośredni wpływ na funkcjonowanie rynku wewnętrznego (Dz. Urz. UE L 193 z 19 lipca 2016 roku) oraz Dyrektywy Rady (UE) 2018/822 z dnia 25 maja 2018 roku zmieniającej Dyrektywę 2011/16/UE w zakresie obowiązkowej automatycznej wymiany informacji w dziedzinie opodatkowania w odniesieniu do podlegających zgłoszeniu uzgodnień transgranicznych (Dz. Urz. UE L 139 z 5 czerwca 2018 roku, str. 1). Z perspektywy podatnika funkcjonującego w branży morskiej najistotniejszym założeniem projektu opracowywanego przez resort finansów jest wprowadzenie do polskiego porządku prawnego podatku od dochodów z niezrealizowanych zysków, znanego także jako podatek od przeprowadzki, podatek od wyjścia lub z j.ang. exit tax. 

Założenia exit tax

Celem Dyrektywy Rady (UE) 2016/1164 z dnia 12 lipca 2016 roku ustanawiającej przepisy mające na celu przeciwdziałanie praktykom unikania opodatkowania jest zniechęcenie przedsiębiorców do przenoszenia siedziby lub aktywów do państw, w których mogliby korzystać z preferencyjnego opodatkowania. W praktyce oznacza to przede wszystkim ograniczenie możliwości stosowania optymalizacji podatkowych polegających na przenoszeniu central firm, części lub całej działalności za granicę - do innych jurysdykcji podatkowych. Swoim zakresem podmiotowym Dyrektywa obejmuje przede wszystkim podatników podlegających opodatkowaniu podatkiem CIT, jednakże jej treść nie wyklucza możliwości obciążenia nową daniną także podatników podlegających opodatkowaniu podatkiem PIT, którzy zdecydują się na zmianę rezydencji podatkowej.

Zgodnie z brzemieniem projektu ustawy, podatek od dochodów z niezrealizowanych zysków ma wynieść 19% podstawy opodatkowania w przypadku, w którym ustalana jest wartość podatkowa składnika majątku albo 3% podstawy opodatkowania, gdy tejże wartości się nie ustala. Dochód z niezrealizowanych zysków stanowić ma nadwyżka wartości rynkowej przenoszonego składnika majątku, w tym wynikającego ze zmiany rezydencji podatkowej, ustalanej na dzień jego przeniesienia ponad jego wartość podatkową. Wspomniana wartość rynkowa określana ma być na podstawie cen rynkowych stosowanych w obrocie rzeczami lub prawami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca odpłatnego zbycia - w przypadku składników majątku osobistego oraz papierów wartościowych i składników majątku, z których przeniesieniem nie wiąże się zmiana istotnych ekonomicznie funkcji, aktywów lub ryzyk albo na podstawie oszacowania w pozostałych przypadkach. Z kolei wartość podatkową składnika majątku ma stanowić wartość, niezaliczona wcześniej do kosztów uzyskania przychodów w jakiejkolwiek formie, jaka zostałaby przyjęta przez podatnika za koszt uzyskania przychodów, gdyby składnik ten został przez niego odpłatnie zbyty. Wartość podatkowa składnika majątku nie ma być ustalana w sytuacji, gdy zgodnie z odrębnymi przepisami prawa, dla celów opodatkowania podatkiem dochodowym, nie uwzględnia się kosztów uzyskania przychodów z odpłatnego zbycia tego składnika majątku.

Opodatkowaniem ww. podatkiem ma podlegać:

1) przeniesienie składnika majątku poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, w wyniku, którego Rzeczpospolita Polska w całości lub części traci prawo do opodatkowania dochodów ze zbycia tego składnika majątku, przy czym przenoszony składnik majątku pozostaje własnością tego samego podmiotu;

2) zmiana rezydencji podatkowej przez podatnika podlegającego w Rzeczypospolitej Polskiej obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów (nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu), w wyniku której Rzeczpospolita Polska w całości lub części traci prawo do opodatkowania dochodów ze zbycia składnika majątku będącego własnością tego podatnika, w związku z przeniesieniem jego miejsca zamieszkania do innego państwa.

Exit tax, a prowadzenie działalności gospodarczej 

W przypadku prowadzenia działalności gospodarczej opodatkowaniu podatkiem od wyjścia podlegać mają niezrealizowane zyski, jakie zostałyby osiągnięte w Polsce z przedsiębiorstwa.

Podstawę opodatkowania podatkiem od dochodów z niezrealizowanych zysków ma stanowić suma tychże dochodów ustalonych dla poszczególnych składników majątku. W przypadku przeniesienia przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części dochód z niezrealizowanych zysków dotyczyć będzie całego przedsiębiorstwa. Projekt ustawy zawiera wskazanie przykładowych sytuacji, przez które ustawodawca rozumie przeniesienie składnika majątku poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, m.in. przeniesienie przez podatnika do swojego zagranicznego zakładu składników majątku dotychczas związanych z działalnością prowadzoną na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Opierając się na pozostałych zapisach projektu ustawy można ponadto wskazać, że podatek będzie należny w przypadku, gdy wartość przenoszonej działalności lub jej części przekroczy 2 mln złotych - dopiero od sumy powyżej tego progu potrącany będzie podatek w stosownej stawce.

Exit tax, a zmiana rezydencji podatkowej przez osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej

Zgodnie z założeniami projektu ustawy, w odniesieniu do osób fizycznych opodatkowaniu podatkiem od wyjścia podlegać mają dochody ze zbycia składnika majątku stanowiącego ich własność. Jednocześnie opierając się na jednym z zapisów projektu ustawy należy uwypuklić, że ustawodawca przewidział możliwość zastosowania stawki 3% podstawy opodatkowania w przypadku składnika majątku niezwiązanego z działalnością gospodarczą i stanowiącego: ogół praw i obowiązków w spółce niebędącej osobą prawną, udział w spółce, akcje i inne papiery wartościowe, pochodną instrumentów finansowych oraz tytuł uczestnictwa w funduszach kapitałowych. Dodatkową przesłanką jest to, aby podatnik miał miejsce zamieszkania w Polsce przez okres co najmniej 5 lat przed dniem zmiany rezydencji podatkowej.

Podobnie, jak we wcześniej opisywanym przypadku, podstawę opodatkowania podatkiem od dochodów z niezrealizowanych zysków ma stanowić suma tychże dochodów ustalonych dla poszczególnych składników majątku.

Podatek będzie należny w przypadku, gdy suma wartości rynkowych składników majątku przekroczy 2 mln złotych. W przypadku małżonków objętych małżeńską wspólnością majątkową limit ten dotyczyć ma łącznie ich obojga.

Proponowane w projekcie ustawy zapisy przewidują także możliwość rozłożenia płatności podatku od niezrealizowanych zysków na raty na okres nie dłuższy niż pięć lat. Powyższe ma być jednak obwarowane wieloma warunkami. Przede wszystkim niemożliwe będzie uzyskanie pozytywnej decyzji organu podatkowego o rozłożeniu zapłaty podatku na raty w przypadku, w którym wyprowadzka nastąpi do jednego z krajów lub terytoriów stosujących szkodliwą konkurencję podatkową, tzw. rajów podatkowych.

Wyłączenia spod exit tax

Projekt ustawy zawiera wyłączenie, zgodnie z którym opodatkowanie podatkiem od wyjścia nie będzie stosowane w stosunku do składnika majątku przeniesionego poza Polskę na czas określony, nie dłuższy niż 12 miesięcy oraz gdy przeniesienie tego składnika majątku związane będzie bezpośrednio z polityką zarządzania płynnością przedsiębiorstwa położonego w Polsce i w innym państwie.

Kolejne proponowane wyłączenie, jakie zawiera projekt ustawy, dotyczy przeniesienia papierów wartościowych lub innych składników majątku, które następuje na podstawie umowy przewłaszczenia w celu zabezpieczenia wierzytelności poza Polskę na czas określony, nie dłuższy niż 12 miesięcy.

Warto w tym miejscu dodać, iż ustawodawca przewiduje także przypadki zwolnienia od podatku od dochodów z niezrealizowanych zysków. 

Podsumowanie 

Unijne przepisy przewidują, że nowa danina w postaci podatku od niezrealizowanych zysków ma zacząć obowiązywać we wszystkich państwach członkowskich od 2020 roku. Jednakże polski resort finansów zapowiedział wprowadzenie podatku już od 2019 roku.

Aktualnie projekt ustawy wciąż jest w fazie opiniowania i niewykluczone jest, że będzie ulegał on zmianom na przestrzeni dalszego procesu legislacyjnego. Nie mniej Kancelaria rekomenduje wszystkim podatnikom z branży morskiej, w tym także marynarzom, którzy z uwagi na specyfikę pracy na morzu rozważają zmianę rezydencji podatkowej, już teraz mieć na względzie proponowane przez resort finansów zmiany w prawie. Powyższe będzie miało również kluczowe znaczenie dla przedsiębiorstw z branży morskiej planujących relokację biznesu do innego państwa. Warto wstępnie przeanalizować, zweryfikować przyszłe plany i działania, na które wpływ niewątpliwie mogą wywrzeć opisane wyżej regulacje.