Podatki marynarskie: PIT (ulga abolicyjna) i ograniczenie poboru zaliczek w 2018 roku

Na samym początku trzeba podkreślić, iż żadne przepisy dotyczące ulgi abolicyjnej lub ograniczenia poboru zaliczek nie uległy zmianie w 2018 roku, tak więc w dalszym ciągu marynarze oraz osoby pracujące poza granicami Polski, którzy są polskimi rezydentami podatkowymi, powinni zweryfikować swoją sytuację podatkową pod kątem powstania po ich stronie obowiązku podatkowego w Polsce, obowiązku opłacania zaliczek na poczet PIT lub możliwości skorzystania z ulgi abolicyjnej w roku 2018. 

Obowiązek podatkowy w przypadku polskich marynarzy powstaje w Polsce m.in. w przypadku uzyskania dochodów z pracy najemnej na statku eksploatowanym w transporcie międzynarodowym przez przedsiębiorstwo z faktycznym zarządem między: Norwegii, Singapurze, Arabii Saudyjskiej, Katarze, Egipcie, Australii, Brazylii, Nigerii, Malezji oraz innych państwach, gdzie zastosowanie znajduje metoda proporcjonalnego odliczenia. 

Możliwość zastosowania metody proporcjonalnego odliczenia i jednocześnie brak umieszczenia danego państwa na liście rajów podatkowych uprawnia każdego marynarza lub osobę wykonującą pracę zagranicą do zastosowania tzw. ulgi abolicyjnej przewidzianej w art. 27g ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. 

Wykonywanie pracy w ww. modelu zatrudnienia wiąże się z koniecznością comiesięcznego uiszczenia zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz z koniecznością rozliczenia danego roku w zeznaniu rocznym, które w przypadku roku 2017 będzie trzeba złożyć do właściwego US do 30 kwietnia 2018 roku. Jeżeli podatnik nie zamierza płacić zaliczek, z uwagi na fakt zastosowania tzw. ulgi abolicyjnej, ma możliwość złożenia wniosku o ograniczenie poboru zaliczek na podatek na podstawie art. 2 § 2a ustawy Ordynacja podatkowa. 

Konwencja MLI?

Konwencja MLI, która z dużym prawdopodobieństwem zmieni sytuację podatkową marynarzy pracujących m.in. u armatorów z faktycznymi zarządami w: Wielkiej Brytanii, Nowej Zelandii, Irlandii, Japonii i Grecji – obowiązek rozliczania w Polsce przy możliwości skorzystania z ulgi abolicyjnej w Polsce - jeszcze nie obowiązuje. 

Należy pamiętać, iż zgodnie art. 34 Konwencji MLI, Konwencja wejdzie w życie pierwszego dnia miesiąca po upływie trzech miesięcy kalendarzowych od daty złożenia dokumentu ratyfikacyjnego (lub dokumentu przyjęcia lub wyrażenia zgody) przez 5 z kolei państwo. Nie mniej jednak w odniesieniu do konkretnej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania MLI zacznie ona obowiązywać po tym, jak obie strony danej umowy podpiszą MLI oraz dokonają ratyfikacji i innych procedur wymaganych przez prawo wewnętrzne państw przystępujących do Konwencji. 

Dnia 19.10.2017 roku Senat jednogłośnie przyjął ustawę o ratyfikacji konwencji, która będzie miała również znaczący wpływ na sytuację podatkową marynarzy posiadających polską rezydencję podatkową, którzy pracują na rzecz zagranicznych armatorów.

"MLI ma skuteczniej przeciwdziałać agresywnym optymalizacjom podatkowym na skalę międzynarodową. Wejście w życie pierwszych zmian do umów podatkowych zakładane jest przez OECD na początek 2018 r. (z uwagi na konieczność ratyfikacji i innych procedur wymaganych przez prawo wewnętrzne państw przystępujących do konwencji). Jednakże zmiany wynikające z konwencji będą miały zastosowanie dopiero od następnego po ratyfikacji roku kalendarzowego lub nawet później" - poinformowało Ministerstwo.

Z uwagi na powyższe, wszystkim marynarzom zatrudnionym na statkach w ww. modelach rekomendujemy analizę sytuacji podatkowej lat 2012-2018 oraz bieżące śledzenie statusu ratyfikacji ww. zmian w przepisach.

Wniosek o ograniczenie poboru zaliczek na podatek w 2018 roku

Z praktycznego punktu widzenia najważniejszą kwestią dla marynarza będącego polskim rezydentem podatkowym jest ustalenie terminu złożenia wniosku o ograniczenie poboru zaliczek. Wniosek należy złożyć przed terminem płatności pierwszej zaliczki na podatek, a mianowicie:

1. albo do 20 kolejnego miesiąca po uzyskaniu przychodu (np.przelewu);

2. albo do 20 kolejnego miesiąca po powrocie do kraju.

Opcje pierwszą należy zastosować, gdy w momencie wpływu pensji na rachunek bankowy marynarz pozostaje w domu. Natomiast jeżeli w trakcie wypłaty pierwszej pensji marynarz jest zamustrowany na statku termin płatności pierwszej zaliczki mija w terminie wskazanym w punkcie drugim. 

W zakresie dokumentów i uzasadnienia wniosku o ograniczenie poboru zaliczek na podatek w celu zabezpieczenia swojej sytuacji podatkowej rekomenduje się skorzystanie z pomocy profesjonalnego pełnomocnika posiadającego uprawnienia radcy prawnego lub doradcy podatkowego, gdyż liczne organy podatkowe w Polsce bezzasadnie utrudniają podatnikom uzyskanie pozytywnej decyzji w zakresie ograniczenia poboru zaliczek. 

Zeznanie podatkowe za rok 2017 

Zeznanie podatkowe za rok 2017 należy złożyć 30 kwietnia 2018 roku. 

Marynarze, zatrudnieni na statkach zarządzanych przez przedsiębiorstwa z zarządem usytuowanym w państwie w relacjach, z którym zastosowanie znajduje metoda proporcjonalnego odliczenia, mają obowiązek rozliczenia swoich dochodów w zeznaniu podatkowym za rok 2017 nawet jeżeli były to ich jedyne dochody w roku podatkowym.

Jeżeli marynarze uzyskali jedynie dochód związany z pracą dla ww. przedsiębiorstwa to kwota ulgi abolicyjnej przysługującej do odliczenia jest równa kwocie wyliczonego podatku do zapłaty, co doprowadzi do „wyzerowania” zobowiązania podatkowego w Polsce.

Natomiast w sytuacji, w której marynarz oprócz ww. dochodów uzyska dochód z pracy na statku eksploatowanym w transporcie międzynarodowym przez przedsiębiorstwo z faktycznym zarządem w Państwie gdzie zastosowanie znajduje metoda wyłączenia z progresją – dochód ten nie będzie podlegał opodatkowaniu w Polsce ale będzie miał wpływ na wysokość stopy procentowej mającej zastosowanie do dochodu np. z Norwegii, co finalnie, po odliczeniu ulgi abolicyjnej, skutkuje zapłatą różnicy wyliczonego podatku w Polsce. 

Tak samo, w przypadku osiągniecia dochodu w Polsce albo z pracy na statku zarządzanym z państwa, z którym zawarta umowa przewiduje opodatkowanie w miejscu zamieszkania marynarza np. Holandia – połączenie tych dochodów również skutkuje obowiązkiem zapłaty podatku w Polsce (po potrąceniu ulgi abolicyjnej).

Należy również zwrócić uwagę na kwoty wolne od podatku np. diety oraz inne odliczenia które gwarantują obowiązujące przepisy prawa. 

Od 2018 r obowiązek składania zeznań rocznych dla wszystkich polskich marynarzy w Polsce?

Z uwagi na fakt, iż w środowisku marynarskim krążą niepotwierdzone informacje, z których wynika, że każdy marynarz w roku 2018 będzie zobligowany do składania zeznań rocznych w Polsce należy wyjaśnić co następuje:

1. Żadne projekty zmian przepisów prawa podatkowego w Polsce nie przewidują obowiązku składania zeznań rocznych w Polsce przez wszystkich polskich podatników lub tylko wszystkich polskich podatników wykonujących pracę zagranicą;

2.  Z informacji uzyskanych z Ministerstwa Finansów nie są planowane zmiany ww. zakresie;

3. Warto również podkreślić, iż marynarz, który złoży pierwszy raz zeznanie roczne w Polsce, nie będzie zobligowany do składania zeznań rocznych (informacyjnych) w kolejnych latach, chyba że powstanie taki obowiązek w danym roku podatkowym z uwagi na uzyskane przez marynarza dochody.

4. W dalszym ciągu polscy marynarze nie mają obowiązku składania "zerowych" zeznań rocznych w Polsce tzn. zeznań składanych w Polsce w związku z dochodami uzyskanymi z korzystnych podatkowo dla marynarzy Państw np. z Niemiec, w którym to zeznaniu wykazuje się tylko dochód zagraniczny i zerowy podatek.

Kwestia interpretacji i stosowania ulgi abolicyjnej przez organy podatkowe w 2018 roku

W dniu 31 października 2016 roku Minister Rozwoju i Finansów wydał interpretację ogólną nr DD10.8201.1.2016.GOJ w sprawie stosowania ulgi, o której mowa w art. 27 g ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w stosunku do marynarzy mających miejsce zamieszkania w Polsce, uzyskujących dochody z tytułu pracy najemnej na pokładach statków morskich eksploatowanych w transporcie międzynarodowym w rozumieniu umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, w której to wskazał wprost, iż „marynarz mający miejsce zamieszkania w Polsce, uzyskujący dochód z tytułu pracy najemnej na pokładzie statku morskiego eksploatowanego w transporcie międzynarodowym, którego dochód, zgodnie z umową o unikaniu podwójnego opodatkowania może być opodatkowany w drugim państwie – lecz faktycznie nie jest z uwagi na szczególne rozwiązania prawa wewnętrznego – i do dochodu tego, zgodnie z właściwą umową ma zastosowanie metoda proporcjonalnego zaliczenia, jest uprawniony do rozliczenia się w Polsce na zasadach określonych w art. 27 ust. 9 i 9a ustawy, a w konsekwencji przysługuje mu prawo do skorzystania z ulgi, o której mowa w art., 27 g ustawy, na zasadach określonych w tym przepisie.

Pomimo, iż wydana interpretacja ogólna Ministra Rozwoju i Finansów jest honorowana przez Urzędy Skarbowe to niestety niektóre organy podatkowe w dalszym ciągu w wielu przypadkach odmawiają marynarzom ograniczenia poboru zaliczek na podatek z uwagi na brak uprawdopodobnienia przesłanek umożliwiających ograniczenie poboru zaliczek.

W roku podatkowym 2017 niektóre Urzędy Skarbowe badając sprawy marynarzy występujących o ograniczenie poboru zaliczek, bezzasadnie pomijały dostarczane przez marynarzy wyciągi np. z Loog Booka, zaświadczenia od Kapitana w formie listy portów czy wpisy w Książeczce Żeglarskiej wskazującej porty zamustrowania/wymustrowania marynarza (choć sama Książeczka Żeglarska stanowi dokument urzędowy). Odmowne decyzje w przedmiocie ograniczenia poboru zaliczek wydawane były w oparciu o wydruki z portali internetowych, które prowadzone są albo przez prywatne instytucje albo przez marynarzy, przy czym nie stanowią one źródła rzetelnej wierzy na temat statków/armatorów czy podmiotów eksploatujących dany statek. Bardzo często organy posiłkowały się danymi z systemu AIS zainstalowanego na prywatnych portalach internetowych, który jako darmowy jest wersją demo – rzadko aktualizowaną i zawierającą szczątkowe informacje na temat ruchu statków. 

W tym miejscu również należy wskazać, iż niestety w dalszym ciągu niektóre organy podatkowe bezzasadnie bagatelizują dokumenty rejestracyjne statku, certyfikaty statku oraz np. informacje o czarterze statku, co jest sprzeczne z przepisami regulującymi kwestie związane z certyfikacją statków. 

Z uwagi na powyższe, trudno przewidzieć jak Urzędy Skarbowe (szczególnie na Pomorzu) będą stosowały ww. przepisy w roku 2018, gdyż co roku pojawiają się nowe interpretacje i „praktyki” stosowania tych samych przepisów 

Negatywne decyzje w zakresie ograniczenia poboru zaliczek, a prawo do ulgi abolicyjnej

Na podstawie ww. nieprawidłowych praktyk niektórych organów podatkowych nie znajdujących pokrycia ani w przepisach prawa ani w dokumentach, ani w stanie faktycznym sprawy, organy podatkowe w wielu przypadkach wydawały w roku 2017 negatywne decyzje w zakresie ograniczenia poboru zaliczek na podatek. 

Ponownie należy podkreślić, iż negatywne decyzje w zakresie ograniczenia poboru zaliczek nie wpływają na prawo do ulgi abolicyjnej, które znajduje zastosowanie w rozliczeniu rocznym podatnika (marynarza). Powyższe znajduje zresztą potwierdzenie w treści większości uzasadnień do negatywnych decyzji w zakresie ograniczenia poboru zaliczek.

Uwagi wymaga również fakt, iż pomimo licznych wezwań kierowanych przez pomorskie i szczecińskie organy podatkowe do marynarzy, którzy skorzystali z ulgi abolicyjnej, do złożenia korekt PIT za lata wcześniejsze, w dalszym ciągu nie doszło do pobrania podatku od marynarza z uwagi na odmowę ulgi abolicyjnej, który był rozliczony i reprezentowany przez Kancelarię.

Podsumowanie

Na dzień dzisiejszy brak projektów zmiany ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w zakresie prawa do ulgi abolicyjnej lub ograniczenia poboru zaliczek. 

W dalszym ciągu trudno określić, kiedy zacznie obowiązywać Konwencja MLI, ale z dużym prawdopodobieństwem należy przyjąć, iż będzie to rok 2019.

Dzięki wydanej ogólnej interpretacji Ministerstwa Rozwoju i Finansów sądy administracyjne zmieniły swoje stanowisko w zakresie prawa do ulgi abolicyjnej.

Niestety w dalszym ciągu dochodzi do uporczywego odmawiania ograniczenia poboru zaliczek przez niektóre organy podatkowe w Polsce, co zdaje się być zabiegiem zmierzającym do zniechęcenia marynarzy i innych podatników pracujących zagranicą, którzy mają prawo do skorzystania z ulgi abolicyjnej w Polsce, do składania wniosków o ograniczenie poboru zaliczek. Ponownie przypominamy, iż w przypadku wpłaty zaliczek przez marynarza na poczet PIT w danym roku podatkowym, który ma prawo skorzystać z ulgi abolicyjnej trzeba liczyć się z tym, iż ich zwrot może nastąpić dopiero za kilka lat. 

W dalszym ciągu rekomendujemy składanie zarówno wniosków o ograniczenie poboru zaliczek jak i zeznań rocznych w przypadku Państw w odniesieniu, do których znajduje zastosowanie ulga abolicyjna w Polsce. Powyższe jest również powodowane wzmożoną wymianą informacji podatkowej pomiędzy polską administracją skarbową, a zagranicznymi administracjami podatkowymi m.in. z Norwegią, w efekcie której z roku na rok coraz większe grono marynarzy jest wzywanych przez polskie Urzędy Skarbowe do wyjaśnienia swojej sytuacji podatkowej w Polsce. 

W celu zabezpieczenia swojego interesu prawnego rekomendujemy podatnikom skorzystanie w ww. zakresach z pomocy profesjonalnego pełnomocnika posiadającego stosowne uprawnienia.