Podatki marynarskie: Japonia, a Konwencja MLI

Na samym wstępie należy zaznaczyć, iż Konwencja MLI nie zmieni sytuacji Polaków mieszkających zagranicą (zagraniczne rezydencje podatkowe) jeżeli chodzi o rozliczenia z Polską, ale może w niektórych przypadkach zmienić sytuację „rozliczeniową” Polaków, którzy zamieszkują w Polsce (polska rezydencja podatkowa) uzyskując zarazem dochody zagraniczne.

Jednym z minusów zmian wprowadzonych ww. Konwencją będzie obowiązek rozliczania w Polsce przez marynarza z polską rezydencją podatkową niektórych dochodów zagranicznych, gdy dotychczas takowego obowiązku nie było m.in. z tytułu pracy na rzecz armatorów z faktycznym zarządem w Wielkiej Brytanii,  w Nowej  Zelandii, w Irlandii, w Grecji etc. Trzeba pamiętać, iż obecnie obowiązująca w polskich przepisach ulga abolicyjna zeruje podatkowo dochody zagraniczne, do których znajduje zastosowanie (brak zapłat podatku w Polsce), ale tylko w przypadku, gdy polski rezydent nie uzyska w roku podatkowym dodatkowych dochodów objętych metodą wyłączenia z progresją. W takim przypadku może pojawić się niewielki podatek do zapłaty w Polsce.

W czerwcu 2017 roku 68 Państw podpisało Konwencję MLI, która w bardzo dużym stopniu wpłynie na sytuację podatkową wielu polskich marynarzy, w poniższej publikacji przedstawimy jak ww. Konwencja wpłynie na status podatkowych polskich marynarzy pracujących na rzecz japońskich armatorów. 

Sygnatariusze Konwencji MLI mogli wybrać, które z już obowiązujących umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, których są stroną, zmodyfikować oraz w jaki sposób zostanie to dokonane. Państwa sygnatariusze, przy zmianie metody unikania podwójnego opodatkowania dokonywały wyboru opcji A, B oraz C. Opcja C zakłada wprowadzenie metody proporcjonalnego odliczenia w każdej umowie, w której dotychczas stosowano metodę wyłączenia z progresją.

Polska zgłosiła do zmiany 78 umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, gdzie jako zmianę metody unikania podwójnego opodatkowania wskazała na opcję C. 

Obecnie żadne państwo nie dokonało ratyfikacji Konwencji, w związku z czym nie można określić dokładnego terminu wejścia w życie i obowiązywania poszczególnych przepisów. 

Japonia  – proporcjonalne zaliczenie?

Zgodnie z prognozowaną zmianą metoda proporcjonalnego opodatkowania, jako jedna z metod unikania podwójnego opodatkowania ma mieć zastosowanie, także w odniesieniu do Irlandii.

Aktualnie w zakresie deklarowanej zmiany po stronie Polski widnieje status „to be confirmed”, natomiast po stronie Japonii status „provisional”. Co więcej, lista zgłoszona przez Irlandię nie odnosi się w ogóle do art. 5 MLI (czyli do zmiany metody unikania podwójnego opodatkowania) ani nie zawiera zastrzeżeń w tym zakresie. Powyższe oznacza, iż wprowadzenie metody proporcjonalnego odliczenia wskazanej przez Polskę również nastąpi w oparciu o „milczące przyjęcie”.

Umowa zawarta między Polską Rzecząpospolitą Ludową a Japonią o unikaniu podwójnego opodatkowania w zakresie podatków od dochodu, podpisana w Tokio dnia 20 lutego 1980 r. (Dz. U. z dnia 4 marca 1983 r.) w art. 15 ust.3 stanowi, iż wynagrodzenia z pracy najemnej, wykonywanej na pokładzie statku eksploatowanego w komunikacji międzynarodowej, mogą być opodatkowane w tym Umawiającym się Państwie, w którym mieści się efektywny zarząd przedsiębiorstwa.

Należy przy tym zwrócić uwagę, iż zgodnie z powyższą umową międzynarodową dochody uzyskane w krajach będących stroną umowy „mogą być” opodatkowane w drugim państwie, co nie oznacza możliwości wyboru, w którym państwie ma być rzeczony dochód opodatkowany. „Sformułowanie to oznacza natomiast, że drugie państwo ma prawo opodatkować taki dochód, jeżeli na podstawie przepisów tego państwa ten dochód podlega w tym państwie opodatkowaniu” (Post. Naczelnika Urzędu Skarbowego w Wejherowie z dnia 31/03/2005r. BI/415-0199/05 PB/PDW/415/215/05/DP). Ponieważ dochód z pracy najemnej wykonywanej na statkach morskich podlega w Japonii opodatkowaniu, może być on opodatkowany poza Polską (w sytuacji wykonywania pracy najemnej na statkach morskich u armatora/pracodawcy mającego siedzibę w Japonii).

W celu zapobieżenia podwójnemu opodatkowaniu należy zastosować metodę unikania podwójnego opodatkowania określoną w art. 23 ust. 1 lit. a) polsko - japońskiej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania (metoda wyłączenia z progresją). Zastosowanie metody wyłączenia z progresją w powyższej umowie tworzyło bardzo korzystną sytuację podatkową dla podatnika mającego miejsce zamieszkania w Polsce, gdy wykonuje on pracę najemną na statkach tylko u armatora/pracodawcy  japońskiego w roku podatkowym, gdyż jest on zwolniony z opodatkowania w Polsce i nie musi składać zeznania podatkowego za ten rok podatkowy w Polsce.

Powstanie obowiązku podatkowego w Polsce 

Obowiązek podatkowy w Polsce powstaje w przypadku uzyskania przez polskiego rezydenta podatkowego dochodów z pracy na statku eksploatowanym w transporcie międzynarodowym przez przedsiębiorstwo z faktycznym zarządem między innymi w Norwegii, Singapurze, Arabii Saudyjskiej, Katarze, Egipcie, Australii, Brazylii oraz innych państwach, gdzie zastosowanie znajduje metoda proporcjonalnego odliczenia – po wejściu w życie i obowiązywaniu przepisów MLI w obecnym kształcie, także w przypadku Japonii. Fakt zastosowania metody proporcjonalnego odliczenia i jednocześnie brak umieszczenia danego państwa na liście rajów podatkowych uprawnia każdego marynarza do zastosowania tzw. ulgi abolicyjnej przewidzianej w art. 27g ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Z uwagi na powyższe z chwilą wejścia w życie i obowiązywania Konwencji MLI (według prognoz OECD, pierwsze zmiany nastąpią już na początku 2018 roku), Japonia również będzie „dodana” do listy Państw objętych ulgą abolicyjną w Polsce.

Wykonywanie pracy w ww. modelu zatrudnienia wiązać się będzie z koniecznością comiesięcznego uiszczenia zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz z koniecznością rozliczenia danego roku w zeznaniu rocznym. Jeżeli podatnik nie będzie chciał opłacać zaliczek z na poczet PIT, z uwagi na fakt zastosowania tzw. ulgi abolicyjnej, będzie miał możliwość złożenia wniosku o ograniczenie poboru zaliczek na podatek na podstawie art. 2 § 2a ustawy Ordynacja podatkowa.

Wniosek o ograniczenie poboru zaliczek w przypadku Japonii ?

Jeżeli nowe regulacje podatkowe dotyczące Japonii zaczną obowiązywać, jedną z najważniejszych kwestii dla marynarza z polską rezydencją podatkową będzie ustalenie terminu złożenia ww. wniosku o ograniczenie poboru zaliczek. Wniosek należy złożyć przed terminem płatności pierwszej zaliczki na podatek, a mianowicie:

1. albo do 20 kolejnego miesiąca po uzyskaniu przychodu (przelewu);

2. albo do 20 kolejnego miesiąca po powrocie do kraju.

Opcje pierwszą znajdzie zastosowanie, gdy w momencie wpływu pensji na rachunek bankowy marynarz będzie pozostawał w domu. Natomiast jeżeli w trakcie wypłaty pierwszej pensji marynarz będzie zamustrowany na statku termin płatności pierwszej zaliczki minie w terminie wskazanym w punkcie drugim. 

W zakresie dokumentów i uzasadnienia wniosku o ograniczenie poboru zaliczek na podatek w celu zabezpieczenia swojej sytuacji podatkowej rekomenduje się skorzystanie z pomocy profesjonalnego pełnomocnika posiadającego uprawnienia radcy prawnego lub doradcy podatkowego, gdyż liczne organy podatkowe w Polsce bezzasadnie utrudniają podatnikom uzyskanie pozytywnej decyzji w zakresie ograniczenia poboru zaliczek. 

Zeznanie roczne w Polsce w przypadku Japonii?

Wejście w życie Konwencji MLI spowoduje konieczność złożenia deklaracji podatkowej w Polsce. Zeznanie podatkowe, będzie trzeba złożyć do 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym, w którym powstał obowiązek podatkowy (nowe regulacje dotycząc Japonii). Warto podkreślić, iż również w sytuacji, gdy marynarz nie będzie uzyskiwał przychodów z innych źródeł. 

Marynarze, zatrudnieni na statkach zarządzanych przez przedsiębiorstwa z zarządem usytuowanym w Japonii będą musieli pamiętać, o kilku kwestiach przy rozliczeniu rocznym:

1) Jeżeli marynarze uzyskają jedynie dochód związany z pracą dla ww. przedsiębiorstwa to kwota ulgi abolicyjnej przysługującej do odliczenia będzie równa kwocie wyliczonego podatku do zapłaty, co doprowadzi do „wyzerowania” zobowiązania podatkowego w Polsce.

2) Natomiast w sytuacji, w której marynarz oprócz ww. dochodów uzyska dochód z pracy na statku eksploatowanym w transporcie międzynarodowym przez przedsiębiorstwo z faktycznym zarządem w Państwie gdzie zastosowanie znajduje metoda wyłączenia z progresją – dochód ten nie będzie podlegał opodatkowaniu w Polsce, ale będzie miał wpływ na wysokość stopy procentowej mającej zastosowanie do dochodu z Japonii co finalnie, po odliczeniu ulgi abolicyjnej, skutkuje zapłatą różnicy wyliczonego podatku w Polsce – do takiej sytuacji może również dojść, gdy nowe przepisy dotyczące Japonii wejdą w życie i zaczną obowiązywać np. w połowie roku podatkowego. W takiej sytuacje pierwsze półrocze dochodów z Japonii będzie rozliczane w oparciu o metodę wyłączenia z progresją, a drugie w oparciu o metodę proporcjonalnego zaliczenia. 

Kwestia interpretacji i stosowania ulgi abolicyjnej przez organy podatkowe

W efekcie działań Kancelarii na przestrzeni ostatnich dwóch lat, organy uprawnione do wydawania interpretacji indywidualnych w sprawach podatkowych nie mają już wątpliwości w zakresie zastosowania ulgi abolicyjnej w przypadku zatrudnienia na statkach eksploatowanych przez podmioty z faktycznym zarządem m.in. w Norwegii, Singapurze, Arabii Saudyjskiej, Katarze, Australii i innych państw, gdzie zastosowanie znajduje metoda proporcjonalnego odliczenia. 

Co więcej, w dniu 31 października 2016 roku Minister Rozwoju i Finansów wydał interpretację ogólną nr DD10.8201.1.2016.GOJ w sprawie stosowania ulgi, o której mowa w art. 27 g ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w stosunku do marynarzy mających miejsce zamieszkania w Polsce, uzyskujących dochody z tytułu pracy najemnej na pokładach statków morskich eksploatowanych w transporcie międzynarodowym w rozumieniu umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, w której to wskazał wprost, iż „marynarz mający miejsce zamieszkania w Polsce, uzyskujący dochód z tytułu pracy najemnej na pokładzie statku morskiego eksploatowanego w transporcie międzynarodowym, którego dochód, zgodnie z umową o unikaniu podwójnego opodatkowania może być opodatkowany w drugim państwie – lecz faktycznie nie jest z uwagi na szczególne rozwiązania prawa wewnętrznego – i do dochodu tego, zgodnie z właściwą umową ma zastosowanie metoda proporcjonalnego zaliczenia, jest uprawniony do rozliczenia się w Polsce na zasadach określonych w art. 27 ust. 9 i 9a ustawy, a w konsekwencji przysługuje mu prawo do skorzystania z ulgi, o której mowa w art., 27 g ustawy, na zasadach określonych w tym przepisie.

Podsumowanie

Marynarze z polską rezydencją podatkową wykonujący pracę najemną na statkach eksploatowanych przez przedsiębiorstwa z faktycznym zarządem w Japonii muszą liczyć się z tym, iż w najbliższej przyszłości może dojść do niekorzystnej dla nich zmiany metody unikania podwójnego opodatkowania tj. na metodę proporcjonalnego zaliczenia. Jeżeli przepisy ustawy o PIT nie ulegną w międzyczasie zmianie ww. marynarzom będzie przysługiwało prawo do ulgi abolicyjnej. 

Należy pamiętać, iż zgodnie art. 34 Konwencji MLI, Konwencja wejdzie w życie pierwszego dnia miesiąca po upływie trzech miesięcy kalendarzowych od daty złożenia dokumentu ratyfikacyjnego (lub dokumentu przyjęcia lub wyrażenia zgody) przez 5 z kolei państwo. Nie mniej jednak w odniesieniu do konkretnej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania MLI zacznie ona obowiązywać po tym, jak obie strony danej umowy podpiszą MLI oraz dokonają ratyfikacji i innych procedur wymaganych przez prawo wewnętrzne państw przystępujących do Konwencji. Istnieje jeszcze możliwość, iż zakończenie procedur ratyfikacyjnych pomiędzy Polską, a Japonią ulegnie wydłużeniu. 

Z uwagi na powyższe, wszystkim marynarzom zatrudnionym w ww. modelu rekomendujemy analizę sytuacji podatkowej lat 2011-2017 oraz bieżące śledzenie statusu ratyfikacji ww. zmian pomiędzy Polską, a Japonią.