W maju 2022 r., w wyniku przeprowadzonej procedury zamówienia publicznego, wybrano wykonawcę pierwszego rejsu badawczego na Oceanie Atlantyckim. Celem wyprawy jest eksploracja regionalna obszaru Grzbietu Śródatlantyckiego (10 000 km²) objętego Umową zawartą w 2018 r. między Rządem RP, reprezentowanym przez Ministra Środowiska a Międzynarodową Organizacją Dna Morskiego (MODM) w zakresie poszukiwań głębokomorskich siarczków polimetalicznych.
Poszukiwania mają w efekcie wzmocnić w przyszłości niezależność Polski w zakresie dostępu do surowców kluczowych dla rozwoju zawansowanych technologii.
Obecna Umowa przewiduje 15 letni okres realizacji kompleksowych badań środowiskowych oraz rozwoju technologii pomiarowych i wydobywczych, zgodnie z zapisami Umowy oraz regulacjami MODM.
W rezultacie, w dniu 21 lipca 2022 r., Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy (PIG-PIB), któremu powierzona została realizacja usługi naukowo-badawczej, podpisał umowę wykonawczą z firmą Ocean Floor Geophysics Inc. (OFG) z Kanady.
Badania będą realizowane z wykorzystaniem wyczarterowanego przez OFG od amerykańskiego armatora 68-metrowego statku badawczego Ocean Titan (jego charakterystyka podstawowa - poniżej).
Zawarcie umowy z wykonawcą pierwszego rejsu stanowi zwieńczenie wytężonego okresu przygotowań stanowiących jednocześnie krok ku intensyfikacji zaangażowania Polski w eksplorację obszarów głębokomorskich.
W dniach 10 sierpnia - 15 września 2022 r. zespół naukowców reprezentujących 8 krajów oraz 11 instytucji badawczych przeprowadzi kluczowe badania dla rozpoznania obszaru objętego Umową. Oprócz doświadczonych naukowców i ekspertów OFG, nasz kraj reprezentowany będzie przez specjalistów Państwowego Instytutu Geologicznego-PIB i Ministerstwa Klimatu i Środowiska, a także badaczy z polskich instytucji partnerskich tj.: Politechniki Morskiej w Szczecinie, Instytutu Nauk Geologicznych Polskiej Akademii Nauk, Instytutu Oceanografii Uniwersytetu Gdańskiego oraz Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, którzy wesprą swoim doświadczeniem prowadzone prace. Dodatkowo w rejsie udział wezmą także praktykanci z Tanzanii i Bangladeszu wskazani przez MODM, co jest elementem polityki wzrostu kompetencji oraz zdolności badawczych krajów rozwijających się prowadzonej przez tą agendę ONZ.
Akwizycja danych odbędzie się przy pomocy metod geofizycznych, tj. echosondy wielowiązkowej (MBES) służącej analizie batymetrycznej, analizy intensywności rozpraszania wiązki sonarowej (backscatter) w celu rozpoznania "twardości" oraz "szorstkości" dna, profilomierza sadów (subbotom profiler; SBP - jednego z dwóch urządzeń na świecie operujących do głębokości 6000 m) dla rozpoznania m.in. uskoków oraz struktur ucieczkowych płynów hydrotermalnych oraz magnetometru dla rozpoznania zmian tła natężenia pola magnetycznego ziemi związanego z miąższością skorupy oceanicznej oraz rodzajem skał głębinowych tworzących dno. Zaplanowane metody pozwolą na równoległą akwizycję danych oraz ich przetwarzanie i interpretację podczas rejsu.
Uzyskane dane pozwolą na rozpoznanie struktur morfologicznych dna oraz wyznaczenie obszarów predysponowanych dla wystąpień aktywności hydrotermalnej, z którymi związane są wytrącenia siarczków masywnych.
W drugiej fazie rejsu wytypowane obszary zostaną poddane szczegółowym badaniom pod kątem identyfikacji fizyko-chemicznych anomalii (pęcherzyków i koncentracji gazów, zmianie pH oraz, potencjału redox, zmętnienia i in.) mierzonych przy pomocy szerokiego spektrum sensorów i czujników holowanych w kolumnie wody do 300 m nad dnem.
Określenie miejsc aktywności hydrotermalnej jest kluczowe dla identyfikacji nieaktywnych hydrotermalnie nagromadzeń siarczków masywnych, posiadających potencjał eksploatacyjnych, które zostały odsunięte od centralnej osi grzbietu (off-axis) i pogrzebane pod osadami.
Uzyskane wyniki umożliwią zaplanowanie kolejnych rejsów pomiarowo badawczych, w tym zatopień pojazdów AUV/ROV oraz wytypowanie stacji dla poboru próbek geologicznych, oceanograficznych i biologicznych.
Przeprowadzone prace badawcze będą pierwszą próbą odpowiedzi na pytania dotyczące lokalizacji zasobów polimetalicznych o hydrotermalnej genezie w obrębie polskiej koncesji zlokalizowanej na Środkowym Atlantyku. Poprzez realizację planowanych prac Polska dołącza do najbardziej rozwiniętych krajów świata, dostarczających szeregu unikatowych danych w zakresie dynamicznych procesów zachodzących w strefach rozrostu płyt oceanicznych, co jednocześnie stanowić będzie istotny impuls dla rozwoju nauki w Polsce.
Ekspedycja jest realizowana w ramach zadania "Usługa naukowo-badawcza mająca na celu poszukiwanie i rozpoznanie obszarów wystąpień złóż polimetalicznych siarczków masywnych na Grzbiecie Śródatlantyckim" i została sfinansowana ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (Nr umowy 2190/2021/Wn-07/FG-SM-DM/D).
Największym (ok. 45 proc.) udziałowcem OFG jest znany norweski usługodawca w zakresie badań sejsmicznych i operator dużej floty statków sejsmicznych - PGS. PGS rozważa zwiększenie swoich udziałów w OFG do ok. 55 procent.
Firma została założona w 2007 roku przez Petera Kowalczyka, obecnie ze statusem chief scientist emeritus. Jest specjalistą w zakresie odpowiedzi geofizycznej na mineralizację na dnie morskim, absolwentem Uniwersytetu Kolumbii Brytyjskiej z 1970 roku z dyplomem z geofizyki.
Członkiem rady nadzorczej jest Matthew Kowalczyk. Absolwent University of British Columbia School of Engineering i Laval University.
PBS; rel (Państwowy Instytut Geologiczny)
Statek badawczy Ocean Titan - charakterystyka podstawowa:
nr IMO - 8835231
państwo bandery - USA
armator - Stabbert Maritime Holdings LLC, USA
armator zarządzający, operator, zarząd techniczny - Ocean Services LLC, USA
stocznia - Halter Marine, Inc., Moss Point, USA
rok budowy - 1989
długość całkowita - 68,28 m
długość między pionami - 59,13 m
szerokość konstrukcyjna - 13,11 m
zanurzenie - 4,611 m
wysokość boczna - 6,10 m
tonaż pojemnościowy brutto - 2014
tonaż pojemnościowy netto - 604
nośnośc - 742 t
napęd dwuśrubowy
moc napędu głównego - MCR 2400 kW (3264 KM)
prędkość eksploatacyjna - 11 węzłów
miejsca dla załogi - 33
USD
EUR
CHF
GBP